Home

Gallienus

Publius Licinius Egnatius Gallienus was de zoon en medekeizer van Valerianus en Egnatia Mariniana. Nadat zijn vader in 260 door de Perzische koning Shapur I gevangen was genomen werd hij alleenheerser. Gallienus had met zekerheid twee zoons, Valerianus en Saloninus, maar mogelijk was er een derde, Marinianus genaamd waar echter niets over bekend is buiten dat deze in 268 consul was. Zijn oudste zoon Valerianus was ergens halverwege het jaar 256 aangesteld als Caesar maar overleed medio 258 onder mysterieuze omstandigheden, mogelijk ergens op de Balkan. Zijn dood viel mogelijk samen met de opstand van Ingenuus, de gouverneur van Pannonia Inferior. Na de dood van zijn oudste zoon benoemde Gallienus nog in 258 zijn jongste zoon Saloninus tot Caesar en toekomstig opvolger. Hij nam deze mee naar de Rijngrens maar toen zijn aanwezigheid elders nodig was liet hij Saloninus in Colonia Agrippina (Keulen) achter onder het toeziend oog van ene Silvanus. Terwijl Gallienus waarschijnlijk op de Balkan was vielen de Semnoni en de Juthungi noord Italië binnen. Zij werden bij Milaan door Gallienus tegengehouden waarna zij via de provincie Raetia probeerden terug te trekken naar het vrije Germania. Bij Augusta Vindelicum (Augsburg) werd hun de weg afgesneden door een leger onder leiding van Postumus en ene M. Simplicinius Genialis. In een veldslag die werd gehouden op 24 en 25 april 260 werden zij verslagen. Naar aanleiding van dit gebeuren werd onder het keizerschap van Postumus te Augsburg een altaar opgericht welke dit feit herdacht. Postumus moet zich na de overwinning hebben terug getrokken richting Gallia maar kwam in conflict met Gallienus zoon Saloninus. Dit conflict schijnt te zijn gegaan over de verdeling van de buit die was behaald op de verslagen Germanen. Postumus, legeraanvoerder of mogelijk gouverneur van Germania Inferior, wist in dit conflict de legioenen op zijn hand te krijgen die hem vervolgens tot keizer uitriepen, mogelijk te Bonna (Bonn). Waarschijnlijk gebeurde dit nog voordat het bericht van de gevangenneming van keizer Valerianus door de Perzen in het westen bekend werd. Ook op de Balkan brak opnieuw een opstand uit onder leiding van Regalianus, de gouverneur van Pannonia Superior. Zij waren daar het bloedig neerslaan van de opstand onder Ingenuus nog niet vergeten en deden een nieuwe poging. Deze opstand is mogelijk wel uitgebroken na het bekend worden van de val van Valerianus in het oosten. Deze opstand werd in 260 onderdrukt of eindigde door moord op Regalianus. Inmiddels waren rond september Macrianus en Quietus in het oosten tot keizer uitgeroepen waarna Macrianus met een leger richting het westen trok. Intussen nam Postumus van de gelegenheid gebruik om de stad Keulen te belegeren. Saloninus werd daar in een laatste poging het tij te keren nog snel tot keizer gepromoveerd maar het mocht niet meer baten. De stad viel en Saloninus werd samen met Silvanus vermoord waarna Germania, Gallia, Britannia, en Hispania in handen vielen van Postumus. Blijkbaar was het keizer Valerianus geweest die de meeste respect had genoten en werd nu geprobeerd om Gallienus regering omver te werpen. De beide zoons van generaal Macrianus, Quietus en Macrianus Jr. waren tot keizer uitgeroepen door de legioenen in het oosten. Syria, Egypte en Asia Minor steunden de opstand maar Macrianus Senior en Junior werden onderweg naar Rome op de Balkan verslagen door Domitianus en Aureolus, generaals van Gallienus, terwijl de in het oosten achtergebleven Quietus door Odenathus, prins van Palmyra, werd verslagen. Deze Odenathus werd voorlopig door Gallienus getolereerd als de sterke man in het oosten met bevel over de legioenen. Na de moord op Odenathus ergens na augustus 267, nam zijn weduwe Zenobia echter de macht over in naam van haar zoon Vabalathus. Pas onder keizer Aurelianus zou de heerschappij van Palmyra in het oosten ten val komen. Gouverneur Mussius Aemilianus van Egypte die de opstand van de Macriani had gesteund deed nog een greep naar de macht in Egypte maar werd verslagen, naar Rome gebracht en geëxecuteerd. In 268 moest Gallienus het opnemen tegen een enorm leger Gothen die de Balkan binnen vielen en ook Thracia en Macedonia bedreigden. In een enorme veldslag werden zij verslagen waardoor Gallienus naast Claudius Gothicus zeker een plaatst verdient als redder van het rijk. Vlak daarna werd hij verraden door zijn generaal van de ruiterij, Aureolus, die zich na een schermutseling bij Pontirolo terug trok binnen Milaan, de garnizoensstad van de ruiterij. Hij verklaarde zich vervolgens voor Postumus en liet op diens naam ook munten slaan te Milaan. Gallienus begon een belegering van de stad waarbij hij in september 268 door een complot van zijn eigen generaals werd vermoord. Ook zijn vrouw en waarschijnlijk een nog jong zoontje, Marinianus, werden vermoord. Zijn opvolger werd Claudius die nog de erenaam Gothicus zou gaan dragen. De machtsovername betekende voor Aureolus geen bevrijding uit zijn benarde positie. Na zijn overgave werd hij vermoord, onduidelijk is of hij door opstandige soldaten werd vermoord of op last van Claudius en de overige generaals.

De munten van Gallienus uit Viminacium


Geslagen denominaties: sestertius

De sestertii hebben een portret met een lauwerkrans.

Voorkomende jaarcijfers:

AN XVI, gebruikt van juli 254 t/m juli 255.

Voorkomende tekstvarianten op de voorzijde:

A: IMP GALLIENVS P AVG
B: IMP GALLIENVS AVG
C: IMP C GALLENVS AVG

Voorkomende tekstvarianten op de keerzijde:

a: PMSC - OLVIM
b: PMSCOLVIM
c: PMSO - CLVIM


AN XVI
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 192 - Martin 7.13.1 - Varbanov 241
Classical Numismatic Group

Gewicht: 10,28 gram
Diameter: 28 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (B:) IMP GALLIENVS AVG (IMPERATOR GALLIENVS AVGVSTVS) - Veldheer Gallienus Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 193 - Martin 7.14.1 - Varbanov 242
Particuliere collectie

Gewicht: 12,09 gram
Diameter: 28,0 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (A:) IMP GALLIENVS P AVG (IMPERATOR GALLIENVS PIVS AVGVSTVS) - Veldheer Gallienus, plichtsgetrouw Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick - - Martin 7.14 var. - Varbanov -
Classical Numismatic Group

Gewicht: 11,98 gram
Diameter: 28 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (A:) IMP GALLIENVS P AVG (IMPERATOR GALLIENVS PIVS AVGVSTVS) - Veldheer Gallienus, plichtsgetrouw Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (c:) PMSO - CLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).

Opmerking: Op de keerzijde heeft deze munt een tekstfout OCL ipv COL.
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 194 - Martin 7.15.1 - Varbanov 239
Foto: Numismatik Lanz

Gewicht: 10,35 gram
Diameter: 26 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (C:) IMP C GALLENVS AVG (IMPERATOR CAESAR GALLIENVS AVGVSTVS) - Veldheer, keizer Gallienus Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).

Opmerking: Dit exemplaar heeft de naam van Gallienus geschreven als GALLENVS zonder i. Wat verder opvalt aan deze munt is het krachtige portret van Gallienus.
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 193 - Martin 7.14.1 - Varbanov 242
Particuliere collectie

Gewicht: 10,49 gram
Diameter: 26,21 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (A:) IMP GALLIENVS P AVG (IMPERATOR GALLIENVS PIVS AVGVSTVS) - Veldheer Gallienus, plichtsgetrouw Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).

Opmerking: Er bestaan goed tot redelijk afgewerkte exemplaren zoals de voorgaande sestertii maar meestal zijn de exemplaren op naam van Valerianus en Gallienus slecht afgewerkt met eenvoudige portretten zoals op dit exemplaar en de volgende sestertii.
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 193 - Martin 7.14.1 - Varbanov 242
Collectie Scott Sexton op Tantalus coin registry

Gewicht: 9,88 gram
Diameter: 26 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (A:) IMP GALLIENVS P AVG (IMPERATOR GALLIENVS PIVS AVGVSTVS) - Veldheer Gallienus, plichtsgetrouw Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 195 - Martin 7.14.1 - Varbanov 240
Collectie scrumhalf op
Tantalus coin registry

Gewicht: 10,48 gram
Diameter: 27 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (A:) IMP GALLIENVS P AVG (IMPERATOR GALLIENVS PIVS AVGVSTVS) - Veldheer, Gallienus, plichtsgetrouw Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (b:) PMSCOLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).

Opmerking: Het hoofd van Moesia doorbreekt het omschrift op de keerzijde niet.
Sestertius ANNO XVI - 254/255 - Pick 195 var. - Martin 7.14.1 - Varbanov 240
Collectie scrumhalf op
Tantalus coin registry

Gewicht: 9,50 gram
Diameter: 26 mm

Voorzijde: Gallienus naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over de schouder.

Tekst: (A:) IMP GALLIENVS P AVG (IMPERATOR GALLIENVS PIVS AVGVSTVS) - Veldheer, Gallienus, plichtsgetrouw Augustus.

Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw.

Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium.

Afsnede: AN XVI (ANNO XVI) - jaar 16 (254/255).

Opmerking: Vreemde lange Moesia op de keerzijde die in tegenstelling tot het vorige exemplaar met haar hoofd het omschrift doorbreekt tussen de C en de O.

Home